Oto wykaz żydowskich mieszkańców Wieruszowa z roku 1856 na podstawie przypisów ze stron 94-95 pozycji "Dzieje miasta Wieruszowa" autorstwa Leona Koczy (Poznań 1930)
(pisownia oryginalna)
"Podaję listę nazwisk żydowskich z r. 1856 - niejeden Żyd z Wieruszowa odnajdzie na niej nazwisko jeśli nie dziada, to w każdym razie pradziada: Majerowicz, Abram, Kopydłowski Majer, Erlich Peyk, Szary Szymon, Szary Mosiek, Rogowski Jakób, Grabowski Wolff, Goldman Aleksander, Szpeter Markus, Kohn Gabrjel, Zajdeman Salomon, Lipman Banas Szmul, Galewski Benjamin, Banas Abram Walat, Rozenblum Jakób, Chwał Hana, Procel Izrael, Majerowicz Szloma, Apt Jakób, Icyk Eljasz, Mojżesz Szmul, Raichbandt Abram, Szpiro Hersz, Kasryel Kolman, Lipman Lajbuś, Bergman Natan, Kołtonowski Mojsek, Wolf Henszel, Działowski Wołek, Braun Szaja, Baron Hiller, Majerowicz Jankiel, Pankowski Józef, Bergman Wołek, Działowska Gitla, Mokrski Szloma, Gora Salomon, Kalman Banaś Szmul, Bergman Hasluel, Tebel Izrael, Kasryel Jakób Abram, Joachim Eljasz, Mokrski Joachim, Kasryel Abram, Simric Jakób, Oszer Icyk, Markowicz Lewek, Berkowicz Tratel, Waxman Michał, Kohn Lura, Baron Hiller, Wieruszowski Dawid, Oszer Jakób, Piotrkowski Majer, Markus Hiller Banaś, Galewski Dawid, Kasryel Prywa, Wajsblum Józef, Zajdeman Józef, Kohn Wolff, Baron Lenck, Markowicz Aaron, Majerowicz Ianas, Lelowicz Berek, Ryng Lewek, Bolkowski Józef, Bolkowski Salomon, Pantyl Herszlik. Leliowicz Markus, Markowicz Lewek, Kołtonowski Jakób, Eljasz Dawid, Goldman Jakób, Berkowicz Salomon, Montag Efraim, Juda Lewek, Montag Markus, Rogowski Majer, Frejlich Salomon, Kempiński Mojżesz, Szmulowicz Szmul, Berkowicz Mosiek, Szmulowicz Sumer, Mosiek Eljasz, Goldman Mojżesz, Pankowski Abraham, Braun Lewek, Majer Flajszer, Ryng Wołek. Szaja Wołek, Szaja Józef, Kempiński Jakób, Jakubowicz Baruch, Haskiel Lew, Lewkowicz Lewek, Icek Mosiek, Procel Jakób Daniel, Filip Mendel, Erlich Michar, Braun Estera, Procel Herszlik, Majerowicz Szmul, Kasryel Icyk."
Żal, że te czasy już nie wrócą. Przypuszczać należy, iż obok ogólnego ubogacenia krajobrazu kulturowego Polski liczna obecność Żydów przyczyniałaby się obecnie także do podwyższenia przynajmniej o jeden punkt procentowy wzrostu naszego PKB.
A co do Żydów z Kępna to dość łatwo wyjaśnić ich ubytek po 1920 (identyfikowali się oni bardziej z Niemcami, niż z Polską, co jednak, o ironio, po kilkunastu latach na dobre im nie wyszło). Zastawiający jest jednak postępujący spadek odsetka Żydów w Kępnie w drugiej połowie XIX wieku. Ma ktoś jakieś teorie z tym związane?

dzięki za odpowiedź, historia potrafi być straszna po prostu...

Liege Lewi

Pierwszy pogrom Zydów w 1939roku: (żródło- artykuł Tomasza Wiśniewskiego opublikowany w nr 12-13 "słowa Zydowskiego" w 2007r.) Bóżnicę w Wieruszowie zbudowano w 1850r.nad samą rzeczką Prosną,tuż obok strategicznego mostu.I to było przyczyną tragedii,która dotknęła Zydów już na samym początku wojny. Dzieje gminy żydowskiej w Wieruszowie są dosyć charakterystyczne dla okresu przełomu XVI i XVII wieku.W tym to okresie gminy żydowskie na ziemiach Rzeczpospolitej powstawały masowo.Zydzi znależli przyjazną atmosferę do osadnictwa z racji swoich handlowych zdolności.Były wszak miejscowości,gdzie od razu pojawiły się konflikty.Tak było np.w Wieluniu,z którego Zydów wypędzono i po 1585 roku "przygarnął"ich właśnie Wieruszów. Administracyjnie należeli do gminy w Kępnie.Pierwsza pisana wzmianka o wieruszowskich Zydach pochodzi z 1600 roku.Dopiero na początku XIX wieku gmina usamodzielniła się.Rosło znaczenie tutejszych chasydów,zwłaszcza po osiedleniu się Zydów ortodoksyjnych z Góry Kalwarii i Aleksandrowa.Tuż przed wybuchem II wojny światowej mieszkało w Wieruszowie około 2300 Zydów. Podczas kampanii wrześniowej miasto znalazło się na strategicznym obszarze działań wojennych.Biwa o most i przeprawę była bardzo zacięta i krwawa.Polscy żołnierze zdołali most na Prośnie wysadzić.Broniąc strategicznego przyczółka korzystali z osłony stojącej tuż obok bóżnicy.Być może i stamtąd padały w kierunku Niemców strzały.I to między innymi stało się żródłem tragedii. Pod pretekstem,że Zydzi wspierali obronę mostu na Prośnie,specjalne komando(Einsatzgruppen)dokonało masakry.Bez sądu rozstrzelano około 50 osób,w tym 11 z rodziny Lewi,która tuż obok synagogi po prostu mieszkała .Zastrzelono kilkoro dzieci oraz kobietę w ciąży.Inne żródła powiadają,że zdarzenie miało miejsce 3 września i wśród 26 zabitych był Izrael Lewi,Abraham Lefkowicz, Moseh Mozes i Uszel Baumac. Po latach udało mi się zdobyć bezpośrednie dowody tej straszliwej zbrodni. Na zdjęciu widać zwłoki zamordowanych na zapleczu spalonej w wyniku działań wojennych bóżnicy.Zdjęcie jest datowane na 5 września 1939 roku,jednak wykonano je zapewne 2 dni póżniej.Można zatem stwierdzić,że 3 września 1939roku to właśnie w Wieruszowie miał miejsce pierwszy pogrom Zydów w trakcie kampanii wrześniowej.W wyniku działań wojennych Wieruszów,podobnie jak Wieluń ,był okrutnie zniszczony.Nieomal wszystkie budynki w rynku były spalone. 13 pażdziernika 1941 roku utworzono getto obejmujące obszar pomiedzy ulicami Dąbrowskiego,Kilińskiego i Nadrzeczną.W sierpniu 1942 roku Niemcy wywieżli mieszkańców getta do obozu zagłady w Oświęcimiu,zaś niezdolnych do pracy rozstrzelano w nocy z 26 na 27 sierpnia 1942 roku w budynku mykwy. Zdjęcia są do obejrzenia na stronie www.bagnowka.com (po wpisaniu nazwy Wieruszów i II wojna światowa). Inne żródło podaje,że 3 września 1939roku Niemcy kazali zebrać się na placu targowym 20 Zydom.Był wśród nich 64-letni Izrael Lewi.Gdy jego córka podbiegła do ojca,Niemiec ukarał ją za zuchwałość:kazał jej otworzyć usta,wsunął tam lufę pistoletu i wystrzelił.Liege Lewi padła martwa i wówczas przeprowadzono egzekucję pozostałych 20 Zydów. Tęsknię za moimi utraconymi żydowskimi sąsiadami: Liege Lewi,która zginęła tylko dlatego ,że chciała bronić ojca i że była Zydówką Jej ojcem Izraelem Lewim i całą Jego 11-osobową rodziną , Abrahamem Lefkowiczem , Mosehem Mozesem Uszlem Baumacem i pozostałymi wieruszowskimi Zydami,nieznanymi mi z nazwiska a wymordowanymi w czasie wojny. Teresa Gąsior

no to jestem w szoku, w Kępnie było wtedy góra 200 a przecież to na nasze miasto mówiono jeszcze w XIXw. "Mała Jerozolima" - jesteś pewny tych informacji?
Dlaczego tylu Żydów z Kępna wyemigrowało a w Wieruszowie tylu zostało?

Tuż przed wybuchem II wojny światowej w Wieruszowie zamieszkiwało około 2300 Żydów.

ilu było wtedy Żydów w Wieruszowie?

zdjęcie nie datowane ale chyba to jest druga połowa lat trzydziestych XX wieku

... ale nam prezent na święta zrobiłeś jarekbojan, skąd Ty takie skarby wykopujesz ? Teraz już całkiem mam wyobrażenie z tą synagogą, w którym dokładnie miejscu stała, jak daleko była wysunięta.

z którego to roku?